Czym są wytyczne WCAG i dlaczego polskie firmy powinny je wdrożyć?

Kompleksowy przewodnik po Web Content Accessibility Guidelines

Web Content Accessibility Guidelines (WCAG) to zbiór międzynarodowych standardów opracowanych przez World Wide Web Consortium (W3C) w celu zapewnienia dostępności treści internetowych dla wszystkich użytkowników, w tym osób z niepełnosprawnościami. Celem tych wytycznych jest promowanie tworzenia dostępnych stron internetowych.

Wytyczne WCAG są zaprojektowane tak, aby uczynić treści internetowe bardziej użytecznymi dla osób z różnymi niepełnosprawnościami, w tym:

• Wzrokowymi, słuchowymi i związanymi z mową.

• Poznawczymi, językowymi i dotyczącymi uczenia się.

• Neurologicznymi.

Regulacje prawne dotyczące dostępności w Europie

Dyrektywa o dostępności stron internetowych i aplikacji mobilnych sektora publicznego

Od 2019 roku w UE obowiązuje Dyrektywa o dostępności stron internetowych i aplikacji mobilnych sektora publicznego, która zobowiązuje podmioty publiczne do przestrzegania WCAG.

Ponadto, od września 2018 roku obowiązują przepisy dotyczące dostępności aplikacji mobilnych dla sektora publicznego – znane jako Public Sector Bodies (Websites and Mobile Applications) Accessibility Regulations 2018, wymagające zgodności na poziomie WCAG 2.1 AA (od października 2023 obowiązuje WCAG 2.2).

Akt o Dostępności w Europie od 28 czerwca 2025 (European Accessibility Act)

Od 28 czerwca 2025 r. zgodność z WCAG stanie się obowiązkowa dla szerszego zakresu produktów i usług, obejmując także podmioty prywatne.

To kluczowa data dla firm działających w Unii Europejskiej. Zarówno firmy prywatne, jak i publiczne będą musiały zapewnić dostępność swoich systemów, stron internetowych, aplikacji itd.

Brak zgodności może skutkować pozwami sądowymi i sankcjami.

Struktura i poziomy zgodności WCAG

Wytyczne WCAG są podzielone na cztery główne zasady:

1. Postrzegalność (Perceivable)

Informacje i elementy interfejsu muszą być prezentowane w sposób umożliwiający ich odbiór przez użytkowników.

Obejmuje to m.in.:

• Alternatywne opisy dla treści wizualnych i dźwiękowych.

• Możliwość prezentacji treści w różnych formach bez utraty struktury.

• Ułatwienie użytkownikom zobaczenia i usłyszenia treści.

2. Funkcjonalność (Operable)

Interfejs użytkownika i nawigacja muszą być w pełni użyteczne i dostępne dla wszystkich, w tym osób korzystających z klawiatury lub technologii wspierających.

Oznacza to m.in.:

• Pełną obsługę za pomocą klawiatury.

• Wystarczający czas na przeczytanie i wykorzystanie treści.

• Brak treści wywołujących drgawki lub reakcje fizyczne.

• Łatwą i intuicyjną nawigację.

3. Przystępność (Understandable)

Informacje i działanie interfejsu muszą być jasne i łatwe do zrozumienia, aby użytkownicy mogli z nich efektywnie korzystać.

Wymaga to:

• Czytelności i zrozumiałości tekstu.

• Przewidywalnego działania treści.

• Wsparcia w zapobieganiu i poprawianiu błędów.

4. Kompatybilnoiść (Robust)

Treści powinny być zgodne z różnymi technologiami i standardami, aby były dostępne teraz i w przyszłości, również dla narzędzi asystujących.

Poziomy zgodności WCAG

1. Poziom A – minimalna zgodność:

   • Alternatywne opisy dla treści wizualnych i dźwiękowych.

   • Pełna obsługa za pomocą klawiatury.

   • Minimalne wsparcie dla użytkowników z niepełnosprawnościami.

2. Poziom AA – standard najczęściej stosowany przez organizacje:

   • Kontrast minimum 4.5:1 dla tekstu i obrazów tekstowych.

   • Możliwość skalowania tekstu do 200% bez utraty czytelności i funkcji.

   • Wsparcie dla użytkowników wymagających pomocy w wprowadzaniu danych.

3. Poziom AAA – najwyższa zgodność:

   • Kontrast 7:1 dla tekstu i obrazów tekstowych.

   • Tłumaczenie na język migowy dla wszystkich nagranych materiałów audio.

   • Rozszerzona obsługa technologii wspierających.

Dlaczego wdrożenie WCAG może być wyzwaniem?

Na pierwszy rzut oka wdrożenie WCAG może wydawać się prostą kwestią – ot, dodanie kilku opisów do obrazków i zwiększenie kontrastu tekstu.

Jednak w rzeczywistości to ogromne przedsięwzięcie, szczególnie dla dużych sklepów internetowych czy złożonych systemów biznesowych.

1. Tysiące stron i dynamiczna treść

W przypadku dużych sklepów internetowych (np. marketplace’ów z setkami tysięcy produktów) każda podstrona, każdy produkt i każda funkcja muszą być dostępne.

Nie chodzi tylko o główną stronę – filtry wyszukiwania, koszyk, proces zakupowy, logowanie, czaty na żywo – wszystko musi spełniać zasady WCAG.

Jeśli jedna część systemu jest niedostępna, użytkownik z niepełnosprawnością może być całkowicie zablokowany.

2. Integracje i skomplikowana infrastruktura

Większość dużych firm nie buduje swoich systemów od zera – korzystają z gotowych platform, wtyczek i integracji (np. systemy płatności, chatboty, zewnętrzne moduły analityczne).

Każdy z tych elementów musi być zgodny z WCAG. Jeśli dostawca jakiejś funkcji nie zadbał o dostępność, firma może znaleźć się w sytuacji, w której część jej systemu nie spełnia wymagań, mimo że reszta jest dostosowana.

3. Zapewnienie dostępności dla różnych urządzeń i użytkowników

Strona może działać poprawnie na komputerze, ale co z użytkownikami, którzy korzystają z czytników ekranu na smartfonach?

Co z osobami, które obsługują komputer wyłącznie za pomocą klawiatury? A co z tymi, którzy powiększają tekst 300%?

Dostępność musi być testowana w różnych warunkach, a to wymaga doświadczenia i odpowiednich narzędzi.

4. Czasochłonne testy i audyty

Aby sprawdzić, czy system faktycznie spełnia WCAG, nie wystarczy jeden audyt. Dostępność cyfrowa to proces ciągły.

Firmy muszą regularnie testować swoje strony, analizować, czy zmiany w kodzie nie psują dostępności, a nawet przeprowadzać testy z użytkownikami z niepełnosprawnościami.

To wymaga zespołu specjalistów:

✔️ UX designerów znających zasady dostępności.

✔️ Frontend developerów, którzy wiedzą, jak poprawnie kodować elementy interfejsu.

✔️ Testerów dostępności, którzy korzystają z narzędzi jak czytniki ekranu czy symulatory niepełnosprawności.

✔️ Konsultantów WCAG, którzy przeprowadzą audyt i doradzą w sprawie wdrożenia poprawek.

5. Koszty i zasoby

WCAG to nie tylko wyzwanie technologiczne, ale także inwestycja.

Wdrożenie pełnej dostępności może trwać miesiące, a nawet lata w przypadku dużych systemów. Firmy muszą zdecydować, czy poprawiać istniejący kod, czy przebudować stronę od podstaw – a to oznacza koszty.

Jednak ignorowanie WCAG może być jeszcze droższe, jeśli firma zostanie pozwana.

WCAG a ADA – czy to to samo?

Nie. WCAG i ADA (Americans with Disabilities Act) są powiązane, ale nie są tożsame.

WCAG to międzynarodowe wytyczne opracowane przez W3C dotyczące dostępności treści internetowych.

ADA to amerykańska ustawa o prawach osób z niepełnosprawnościami, obejmująca szeroki zakres obszarów, w tym zatrudnienie, transport, usługi publiczne i dostęp do budynków.

Chociaż ADA nie określa konkretnych standardów dla stron internetowych, w wielu przypadkach sądy i Departament Sprawiedliwości USA powołują się na WCAG jako obowiązujący standard dostępności cyfrowej.

Przykłady pozwów o brak dostępności

Brak przestrzegania wytycznych dostępności doprowadził do licznych pozwów przeciwko znanym firmom w USA.

Przykłady spraw można znaleźć tutaj:
🔗 10 firm pozwanych za brak dostępności.

Co grozi firmom w Europie po 28 czerwca 2025 roku?

Firmy prywatne, które nie wdrożą WCAG na swoich stronach internetowych, w aplikacjach i systemach, mogą narazić się na:

• Pozwy sądowe za dyskryminację osób z niepełnosprawnościami.

• Kary finansowe.

• Straty wizerunkowe.

• Ograniczenia w przetargach – wiele instytucji publicznych wymaga zgodności z WCAG.

Warto podkreślić, że każda osoba, która napotka niedostępność strony, aplikacji lub systemu niespełniającego standardów WCAG, może złożyć pozew przeciwko firmie.

Podsumowanie: to nie tylko prawo, to konieczność

Wdrożenie WCAG to nie szybka poprawka, ale strategiczne podejście do budowy cyfrowych produktów.

Można zaryzykować stwierdzeniem, że jeśli firmy, które mają rozbudowane systemy, sklepy online czy strony internetowe, nie zaczną działać teraz, mogą nie zdążyć przed 28 czerwca - a wtedy zamiast inwestować w rozwój, będą walczyć z pozwami i płacić kary.

Dostępność to nie tylko wymóg prawny – to po prostu dobra praktyka, która sprawia, że więcej osób może swobodnie korzystać z internetu.